Jaki potencjał finansowy ma Gmina Jabłonna?

Czy naprawdę perspektywa, jaką przedstawił ekspert wynajęty przez wójta gm. Jabłonna jest tak optymistyczna, mając na względzie występujące już opóźnienia w realizacji projektu wodno-kanalizacyjnego oraz niepokojące sygnały, co do realizacji innych projektów finansowanych ze środków zewnętrznych? Radny Adam Krzyżanowski w paru słowach na temat niedawno przedstawionej oceny potencjału finansowego gm. Jabłonna do 2030 roku.

W ostatnią środę odbyła się kolejna sesja Rady Gminy Jabłonna. Na samym początku wójt zgłosił propozycję wprowadzenia pod obrady dodatkowego punktu: „Dyskusja na temat analizy kondycji finansowej Gminy Jabłonna – Ocena własnego potencjału finansowego gminy do 2030 r.”. Radni przyjęli propozycję wójta i ten punkt znalazł się w porządku obrad. Moim zdaniem debata ta była wskazana, gdyż jedną z propozycji uchwał przedłożonych radnym była uchwała dotycząca zmian w budżecie Gminy Jabłonna, gdzie wójt zaproponował zmniejszenie o bardzo dużą kwotę – 2.401.487 zł dotacji na realizację projektu wodno-kanalizacyjnego I etap tytułem składanego w tym roku rozliczenia poniesionych wydatków w 2017 r., gdzie zgodnie z uzasadnieniem do tej uchwały – dotacja w ww. wysokości ma wpłynąć na rachunek budżetu w roku następnym.

Żałuję jedynie, że wójt, podczas posiedzenia komisji budżetowej, która obradowała dzień przed sesją, nie wspomniał, iż planuje przeprowadzenie takiej debaty podczas najbliższej sesji. Wówczas jestem przekonany, że radni przygotowaliby się do merytorycznej dyskusji na temat analizy kondycji finansowej Gminy Jabłonna.

Źródło: prezentacja dr Jacka Sieraka

Prezentację w ww. zakresie zaprezentował dr nauk finansowych Jacek Sierak z Uczelni Łazarskiego – ten sam specjalista w zakresie funkcjonowania gmin, który prezentował założenia finansowe Gminy Jabłonna podczas sesji nadzwyczajnej 8 lipca 2016 r., kiedy to prowadziliśmy ożywioną dyskusję w zakresie możliwości ubiegania się Gminy Jabłonna o dofinansowanie projektu wodno-kanalizacyjnego.

Dr Jacek Sierak wspomniał, iż Gmina Jabłonna posiada dość wysokie dochody i ich struktura oraz ogólne tendencje w gospodarce narodowej wskazujące na dalszy rozwój gospodarczy w naszym kraju, pozwalają na stwierdzenie, że dochody naszej gminy w kolejnych latach będą rosły. Ponadto dr Sierak analizując możliwości osiągania dochodów budżetowych w latach 2016-2030 stwierdził, że przy racjonalnym gospodarowaniu środkami budżetowymi, w tym prowadzenia oszczędnej gospodarki budżetowej po stronie wydatków bieżących naszej gminy, będziemy mogli prowadzić dalsze inwestycje przy ich wzroście nawet o 30-40% w każdym roku. Oczywiście prognoza dr Sieraka uwzględniała również realizację dużego projektu wodno-kanalizacyjnego i jego bieżące rozliczanie oraz uzyskiwanie refundacji poniesionych wydatków przez Gminę Jabłonna – zgodnie z harmonogramem realizacji wspomnianego projektu.

Dr Sierak podkreślił, iż obecna perspektywa finansowa związana z budżetem Unii Europejskiej jest ostatnią tak dużą dla Polski i poinformował, że współpracując z Ministerstwem Rozwoju ma gruntowne i sprawdzone informacje „z pierwszej ręki”, że kolejna perspektywa finansowa po roku 2020 będzie bardzo uboga w zakresie środków dla Polski. Stąd też zaznaczył wyjątkowo mocno, iż koniecznym jest maksymalne wykorzystanie obecnie wszelkich możliwości pozyskania dofinansowania przez Gminę Jabłonna na różnego rodzaju inwestycje infrastrukturalne oraz działania towarzyszące, ponieważ środki finansowe za kilka lat ulegną drastycznemu ograniczeniu. Stąd też dr Sierak zaznaczył, iż koniecznym jest opracowanie Wieloletniego Programu Inwestycyjnego na kolejne lata – tak, aby można było skutecznie pozyskiwać środki zewnętrzne dla Gminy Jabłonna. Prelegent wskazał, iż WPI jest bardzo ważnym instrumentem zarządzania gminą, pozwala na ustalenie zadań inwestycyjnych w długim horyzoncie czasowym, jest narzędziem ułatwiającym w uchwalaniu corocznych budżetów, pozwala na skuteczne przekazywanie informacji dla mieszkańców i inwestorów i wreszcie ułatwia pracę Urzędu.

Podsumowując dr Jacek Sierak wskazał, zalecił w perspektywie krótkookresowej konieczność:

• rozsądnej realizacji budżetu w zakresie dochodów i wydatków budżetowych;

• racjonalizacji wydatków bieżących. Wskazane jest dostosowanie ich poziomu do dochodów budżetu;

• zachowanie racjonalnego poziomu wydatków inwestycyjnych, wykorzystanie w ich finansowaniu zewnętrznych źródeł finansowania, stosownie do możliwości finansowych gminy oraz jej zdolności kredytowej,

• racjonalne sięganie po instrumenty rynku dłużnego, z doborem okresu zapadalności stosownie do własnego potencjału finansowego gminy,

• możliwe pełne wykorzystanie potencjału dochodowego miasta przy konstrukcji założeń budżetu 2018 roku

W zakresie działań długookresowych dr Sierak proponował: 

• określenie kierunków i dynamiki rozwoju gminy;

• dążenie do wzrostu bazy dochodowej gminy;

• dążenie do wzrostu dochodów podatkowych stosownie do planowanego zakresu wydatków budżetowych;

• zalecenie redukcji wydatków bieżących w wybranych działach (najbardziej obciążających budżet), wraz z analizą kosztów jednostkowych;

• ustalenie długookresowych proinwestycyjnych proporcji podziału środków budżetowych, w szczególności planowanych wydatków bieżących i inwestycyjnych;

• umiejętny montaż finansowy inwestycji, wykorzystujący zewnętrzne źródła finansowania;

• symulacje doboru i celu wydatkowania instrumentów dłużnych;

• dążenie do pozyskiwania środków finansowych z Funduszy Unii Europejskiej;

• stałe monitorowanie płynności finansowej i zdolności kredytowej gminy;

• opracowanie Wieloletniego Planu Inwestycyjnego,

• zachowanie racjonalności poziomu inwestycji – stosownie do potencjału rozwojowego gminy.

Odnosząc się, można rzec na gorąco, do stwierdzeń pana Sieraka, podziękowałem Prelegentowi za wygłoszenie jego opinii zbieżnych z wielokrotnie powtarzanymi opiniami Komisji Rewizyjnej Rady Gminy kadencji 2014-2018, której to komisji jestem przewodniczącym, dotyczącymi wykonania budżetu naszej gminy przez wójta w latach 2014, 2015 oraz 2016, iż koniecznym jest racjonalizowanie wydatków bieżących.

Komisja Rewizyjna wielokrotnie wskazywała wójtowi, iż koniecznym jest przeprowadzenie dyskusji na temat racjonalizowania tych wydatków w Gminie Jabłonna w różnych działach budżetu naszej gminy, w tym m.in. w dziale związanym z wydatkami administracji gminnej. Komisja Rewizyjna wielokrotnie wskazywała wójtowi na ten fakt, m.in. w opinii na temat wykonania przez wójta budżetu za 2016 r. wskazała, iż „Porównując kwoty przeznaczone i wydatkowane w budżecie Gminy Jabłonna w 2016 r. pomiędzy wydatkami bieżącymi (kwota 66.085.461,08 zł) i wydatkami majątkowymi (kwota 9.538.997,92 zł) zdaniem Komisji Rewizyjnej występuje znaczna dysproporcja pomiędzy ww. kategoriami budżetowymi na niekorzyść wydatków majątkowych. W przyszłości należy zintensyfikować działania zmierzające do zwiększenia kwot z przeznaczeniem na wydatki majątkowe. Warto zauważyć, iż w zakresie wydatków bieżących wynoszących w 2016 r. kwotę 66.085.461,08 zł, jedna z największych kwot przypada na rozdział 75023 – Urzędy gmin – kwota 6.562.078,19 zł. W opinii Komisji Rewizyjnej w Gminie Jabłonna należy przeprowadzić gruntowną analizę zasadności ponoszenia ww. wydatków, w tym ograniczyć wydatki w zakresie m.in. zawieranych umów zleceń  – kwota 65.953,02 zł oraz dokonać ograniczenia wydatków dot. Zakupu materiałów i wyposażenia  – kwota 266.274,89 zł.  – czytamy w opinii Komisji Rewizyjnej.

Wartym podkreślenia jest fakt, iż opinia Komisji Rewizyjnej dotycząca wykonania przez wójta budżetu Gminy Jabłonna za 2016 r. wskazująca wiele uchybień w zakresie funkcjonowania wójta gminy w 2016 r., została pozytywnie zaopiniowana przez Regionalną Izbę Obrachunkową.

Ponadto należy podkreślić, iż podczas sesji Rady Gminy Jabłonna w czerwcu 2016 r., kiedy procedowaliśmy brak udzielenia absolutorium wójtowi gm. Jabłonna, pan wójt mylił się w swoich osądach, ponieważ wielokrotnie próbował zdyskredytować ciężką pracę członków Komisji Rewizyjnej twierdząc, iż opinia w zakresie realizacji budżetu Gminy Jabłonna za 2016 r., cyt: „ jest jedynie opinią pana Krzyżanowskiego”. Stan prawny oraz fakty są zgoła odmienne – to cała Komisja Rewizyjna pracowała nad opinią w zakresie realizacji przez wójta budżetu Gminy Jabłonna za 2016 r., a jej przewodniczący, zgodnie z delegacją ustawową oraz par. 145 Statutu Gminy Jabłonna, podpisuje ww. opinię przekazując ją do przewodniczącego Rady Gminy oraz do Regionalnej Izby Obrachunkowej. Mogę jedynie wyrazić moje zdziwienie faktem, iż wójt gm. Jabłonna będąc na urzędzie już trzy lata, powinien znać choćby podstawy prawne wynikające z ustawy o samorządzie gminnym oraz powinien znać Statut Gminy Jabłonna – naszej małej konstytucji.

Odnosząc się do optymistycznych prognoz dr Sieraka w zakresie możliwości dalszych inwestycji w Gminie Jabłonna  – zadałem pytanie – czy prognoza ta uwzględnia pewne problemy, które mogą powstać w trakcie realizacji dużego projektu wodno-kanalizacyjnego, czego dowodem jest jedna z propozycji uchwał przedłożonych przez wójta i dotycząca zmian w budżecie Gminy Jabłonna na 2017 r., gdzie wójt zaproponował zmniejszenie o bardzo dużą kwotę – 2.401.487 zł dotacji na realizację projektu wodno-kanalizacyjnego I etap tytułem składanego w tym roku rozliczenia poniesionych wydatków w 2017 r., gdzie zgodnie z uzasadnieniem do tej uchwały  – dotacja w ww. wysokości ma wpłynąć na rachunek budżetu w roku następnym. Na forum Rady Gminy zadałem pozostałym radnym, włodarzom naszej gminy oraz ekspertowi retoryczne pytanie – co będzie, jeśli niestety nasz projekt wodno-kanalizacyjny wart przeszło 67 mln. zł nie zostanie w pełni zrealizowany, czy też Gmina Jabłonna przez opóźnienia w jego realizacji nie dostanie refundacji w pełnej wysokości zgodnie z umową o dofinansowanie tego projektu? Ponadto poprosiłem Pana Sieraka o wskazanie – czy w Polsce były takie przypadki w zakresie fiaska realizacji tak dużych projektów wodno-kanalizacyjnych.

Niestety dr Sierak w swojej wypowiedzi potwierdził, iż są w Polsce przypadki gmin, które nie poradziły sobie z prawidłową realizacją tak dużych i złożonych projektów wodno-kanalizacyjnych. Wówczas takie gminy popadały w duże tarapaty finansowe, które skutkowały właściwie bankructwem gmin, łącznie z brakiem środków na wynagrodzenia. Dr Sierak podkreślił, iż koniecznym jest w Gminie Jabłonna prowadzenie bardzo wnikliwej analizy prawidłowości realizacji naszego największego projektu, w tym terminowa jego realizacja oraz osiągniecie wszystkich zakładanych celów projektu a przede wszystkim osiągniecie tzw. efektu ekologicznego, tzn. podłączenia się określonej liczby mieszkańców do budowanej sieci wodnej oraz kanalizacyjnej.

Opinia Eksperta zbieżna jest z moimi wypowiedziami prezentowanymi podczas wielu sesji Rady Gminy Jabłonna oraz posiedzeń komisji merytorycznych, w tym szczególnie Komisji Rozwoju, gdzie jestem jej wiceprzewodniczącym, gdzie wielokrotnie wskazywałem wójtowi oraz wicewójtowi, odpowiedzialnemu za inwestycje w Gminie Jabłonna, iż nie jest sztuką uzyskanie dofinansowania do projektu, choć w przypadku Gminy Jabłonna jest to sukces, lecz najważniejszą sprawą jest prawidłowa realizacja projektu wodno-kanalizacyjnego oraz jego rozliczenie a przede wszystkim osiągnięcie tzw. efektu ekologicznego, tzn. podłączenia się określonej liczby mieszkańców do budowanej sieci wodnej oraz kanalizacyjnej, co jest podstawowym warunkiem otrzymania refinansowania wydatków poniesionych przez Gminę Jabłonna. Mam nadzieję, że choć moje słowa, być może nie trafiały do włodarzy naszej gminy, lecz opinie dr Sieraka – eksperta wynajętego przez wójta gm. Jabłonna, zmuszą włodarzy naszej gminy do działania umożliwiającego prawidłową realizację i rozliczenie dużego projektu wodno-kanalizacyjnego w Gminie Jabłonna.

Warto podkreślić, iż Komisja Rozwoju podczas posiedzenia 29 sierpnia 2017 r. poprosiła wójta, aby na kolejne posiedzenie tej komisji – właśnie we wrześniu po miesiącu od poprzedniego posiedzenia – otrzymała od wójta na piśmie informację w zakresie realizacji wodociągu i kanalizacji dotyczącej pierwszego etapu projektu, czyli rozkładu finansowania projektu, czy występują jakieś oszczędności po przeprowadzonych przetargach. Ponadto Komisja Rozwoju poprosiła wójta, aby przedstawił na piśmie informacje w zakresie stanu prac dotyczących włączenia drugiego etapu projektu realizacji wodociągu i kanalizacji obejmującego tereny Dąbrowy Chotomowskiej, północnej, środkowej i zachodniej części Chotomowa, które to części zostały wyłączone z I etapu realizacji objętego obecnym wnioskiem o dofinansowanie projektu wodno-kanalizacyjnego. Niestety mogę tylko wyrazić swój żal, iż Komisja Rozwoju ponownie została zignorowana przez wójta i nie otrzymaliśmy tych informacji, natomiast jako usprawiedliwienie pani sekretarz zapewniła, że wszystkie informacje otrzymamy w przeciągu kolejnych dwóch tygodni.

W moim odczuciu ekspert był nieco zdziwiony przytoczoną przeze mnie  propozycją wójta w zakresie przesunięć kwoty niemal 2,5 mln. zł w zakresie realizacji projektu wodno-kanalizacyjnego, gdyż to wskazuje na znaczne opóźnienia w jego realizacji. Ponadto podkreśliłem opinię dr Sieraka o konieczności wnikliwej analizy realizacji projektu wodno-kanalizacyjnego, lecz przytoczyłem również słowa wójta odnośnie stanu zatrudnienia pracowników Urzędu Gminy Jabłonna w wydziałach odpowiedzialnych za inwestycje w naszej gminie i zadałem kolejne pytanie – kto ma prowadzić tę analizę, gdy w Gminie Jabłonna pracuje bardzo niewielu pracowników w wydziałach związanych z inwestycjami? Podczas ostatniego posiedzenia Komisji Rozwoju w dniu 26 września 2017r., zadałem pytanie panu wójtowi w zakresie ilu pracowników obecnie zatrudnia pan wójt w Wydziale Inwestycji oraz w powołanej przez wójta specjalnej Jednostce ds. realizacji projektu wodno-kanalizacyjnego. Ku mojemu zdumieniu, pan wójt oświadczył, iż w Wydziale Inwestycji Gminy Jabłonna pracuje dwóch pracowników, zaś w Jednostce ds. realizacji projektu wodno-kanalizacyjnego pracują obecnie trzy osoby. Również na moje wskazanie stanu zatrudnienia w wydziałach odpowiedzialnych za inwestycje w naszej gminie, pan Sierak był wyraźnie zdumiony, tym bardziej, że był on również wójtem jednej z gmin w Polsce.

Podczas sesji podziękowałem obecnie pracującym osobom w Wydziale Inwestycji za ich zaangażowanie w tak ekstremalnie trudnych warunkach, zdając sobie sprawę, iż we dwie osoby nie są właściwie w stanie prowadzić prac związanych z inwestycjami w Gminie Jabłonna. Ponadto zwróciłem się do wójta, podobnie jak uczyniłem to podczas wspomnianego posiedzenia Komisji Rozwoju w dniu 26 września, z gorącym apelem o natychmiastowe wsparcie tego wydziału w osoby, które mogłyby pomóc obecnie pracującym w Wydziale Inwestycji Gminy Jabłonna. Tym bardziej bulwersująca jest wskazana wyżej sytuacja w Wydziale Inwestycji, porównując wysokość przewidzianych środków pieniężnych dla osób w powołanej przez wójta specjalnej Jednostce ds. realizacji projektu wodno-kanalizacyjnego w Gminie Jabłonna, gdzie zgodnie z informacjami, jakie uzyskała Komisja Rozwoju, do końca 2023 r. środki finansowe zostały przewidziane w wysokości 1.777.776,00 zł, co daje kwotę niemalże 300 tys. zł rocznie.

Zaapelowałem ponadto do wójta o kontynuację współpracy z panem Jackiem Sierakiem w zakresie prac nad analizą możliwości racjonalizowania wydatków bieżących w Gminie Jabłonna w różnych działach budżetu, w tym m.in. w dziale związanym z wydatkami administracji gminnej. Podkreśliłem, mając poparcie w wypowiedziach dr Sieraka, iż możliwym jest nawet podwyższenie poziomu świadczenia niektórych usług dla mieszkańców naszej gminy przy jednoczesnym racjonalizowaniu wydatków, czego przykładem mogą być realne oszczędności przy prowadzeniu tzw. zakupów zcentralizowanych dotyczących naszych placówek organizacyjnych, którym organem prowadzącym jest wójt gm. Jabłonna.

Dalsza dyskusja w zakresie prezentacji dr Jacka Sieraka spowodowała podjęcie stanowiska Rady Gminy Jabłonna, iż na najbliższą sesję Rady Gminy ostanie przygotowana propozycja uchwały w zakresie powołania Zespołu ds. opracowania Wieloletniego Programu Inwestycyjnego dla Gminy Jabłonna. W mojej opinii taki zespół złożony musi być co najmniej z przedstawicieli Rady Gminy Jabłonna, pracowników merytorycznych odpowiedzialnych za inwestycje oraz sprawy finansowe w Gminie Jabłonna oraz jednego z włodarzy naszej gminy, gdzie wszyscy będą mieli równy głos w zakresie zgłaszania propozycji do tego programu. W zgodnej opinii dr Sieraka oraz mojej, opracowanie tego planu powinno być poparte przeprowadzeniem sondażu wśród mieszkańców naszej gminy oraz powinny być wykorzystane wszelkie pisma oraz petycje i wnioski radnych oraz mieszkańców w zakresie potrzebnych inwestycji w naszej gminie. Pragnę zauważyć, iż na początku kadencji 2014-2018, jeszcze w grudniu 2014 r. – tuż po pierwszym posiedzeniu Komisji Rozwoju prosiliśmy pana wójta o rozpoczęcie prac nad opracowaniem Wieloletniego Programu Inwestycyjnego, lecz prace te nie zostały przeprowadzone. Wartym podkreślenia jest fakt, iż Gmina Jabłonna w kadencji 2006-2010, gdzie również byłem radnym Gminy Jabłonna, miała określony Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2008-2013, jednakże w obecnej kadencji nie powstał tego rodzaju dokument.

Zgadzam się z dr Sierakiem, iż opracowanie Wieloletniego Programu Inwestycyjnego dla Gminy Jabłonna pozwoli nie tylko na ustalenie zadań inwestycyjnych w długim horyzoncie czasowym, ale stanowić będzie bardzo dobre narzędzie ułatwiające uchwalanie corocznych budżetów oraz ułatwia pracę radnym oraz samym urzędnikom.

Adam Krzyżanowski,
Radny Rady Gminy Jabłonna